Cây gió bầu là cây gì? Cây Dó Bầu tạo nên trầm hương như thế nào?

Cây gió bầu là cây gì? Cây gió bầu hay cây dó bầu là loại cây giống tạo ra trầm hương quý hiếm hiện nay. Đặc điểm cây dó bầu là gì? Cách tạo trầm hương từ cây gió bầu?

Cây gió bầu là cây gì?

Cây gió bầu (hay cây dó bầu) thuộc 1 chi thực vật thuộc họ Trầm (Aquilaria) gồm 21 loại sống rất dễ trồng và thích hợp với các khu vực có khí hậu nhiệt đới gió mùa. Cây gió bầu được biết đến là cây giống tạo ra trầm hương, khi bị tác động cây dó bầu tiết ra một chất nhựa sẫm có mùi thơm và tạo ra trầm hương – một loại gỗ rất quý hiếm.

Cây dó bầu còn được gọi là cây trầm hương vì có khả năng tạo trầm trong điều kiện đặc biệt, trong quá trình phát triển gặp mưa bão hay các tác nhân ngoài tự nhiên làm thân cây bị thương, cây bị nhiễm một loại nấm mốc và tiết ra 1 chất nhựa thơm để kháng lại sự tấn công này. Qua hàng chục, trăm năm mà chất nhựa này tạo thành trầm hương.

Cây dó bầu nếu trồng trong điều kiện bình thường là loại cây không có giá trị nhiều, gỗ mềm nên không thể sử dụng làm củi hoặc đồ nội thất, đó cũng là lý do nhiều người dân đổ xô đi trồng dó bầu bị vỡ mộng tiền tỷ.

Phân loại trong khoa học:

Nguồn tham khảo: https://vi.wikipedia.org/wiki/Chi_D%C3%B3_tr%E1%BA%A7m

Theo thống kê, hiện có khoảng hơn 25 loại cây dó nhưng chỉ có khoảng 19 loại tạo được trầm hương:

1. Aquilaria grandiflora Bth Trung Quốc
2. A.sinensis Merr (A.chinesis) Trung Quốc
3. A.yunnanensis.S.C.Huang Trung Quốc
4. A.beccariana Van Tiegh Malaysia, Indonesia
5. A.microcarpa Baill Malaysia, Indonesia
6. A.hirta Ridl Malaysia, Indonesia, Singapore
7. A.rostrata Ridl Malaysia
8. A.subintegra Ding Hou Thailand
9. A.malaccensis Lam Ấn Độ, Indonesia, Bhutan, Lào, Malaysia, Thailand
10. A.moszkowskii Gill Indonesia
11. A.cumingiana (Decne) Ridl Philippines
12. A.filaria (Oken) Merr Philippines
13. A.apiculata Merr Philippines
14. A.acuminate Philippines
15. A.crassna Pierrei ex Lecomte Việt Nam, Campuchia, Lào
16. A.baillonii Pierrei ex Lecomte Việt Nam, Campuchia, Lào
17. A.banaense P.H.Ho Việt Nam
18. A.rugosa L.C.Kiet & P.J.A.Kessler Việt Nam
19. A.khasiana H.Hallier Ấn Độ, Bhutan

>> Bài viết nên đọc: Trầm hương là gì? Những thông tin thú vị về trầm hương

Đặc điểm của cây gió bầu

Cách nhận biết cây gió bầu

Cây gió bầu có thân cao, lá dài, thân cây màu xám đốm trắng, gỗ cây gió bầu rất mềm và có màu trắng, thường ra hoa kết trái vào mùa hè từ tháng 3 đến tháng 6. Cây gió bầu có thân lớn có đường kính khoảng 60cm với màu xám, vỏ nhẵn, có hoa, ưa sống ở các khu rừng rậm nhiệt đới. Cây gió bầu trầm hương sở hữu những đặc điểm nổi bật như sau:

• Độ cao trung bình phổ biến nhất là 15-25m.
• Thân cây có đường kính khoảng 60cm với màu xám, vỏ nhẵn.
• Gỗ cây gió bầu có phần bên trong lớp vỏ đó là thịt gỗ màu vàng nhạt.
• Dó bầu là loại cây lá đơn, lá cây dó bầu có hình bầu dục, hình trứng hoặc hình ngọn giáo.
• Lá cây gió bầu có phần mặt trên phiến lá nhẵn bóng và có màu xanh đậm, mặt dưới lại có màu nhạt hơn và phần lông mềm.
• Không chỉ ở phần lá, cành non và phần cuống lá cũng có lông mềm.

• Về hoa cây gió bầu, chúng thường mọc thành chùm ở nách lá. Chúng có hình chuông và có lông ở miệng.
• Ở Việt Nam, khoảng tháng 2-3 sẽ có hoa và đến khoảng tháng 6-7 dương lịch thì quả sẽ chín.
• Quả cây gió bầu có từ 1-2 hạt. Hạt khi chín có màu nâu. Phần ngoài cứng, bên trong mềm và có tinh dầu nên không lưu trữ được lâu.

Điều kiện để cây gió bầu sinh trưởng tốt

Để cây gió bầu phát triển và sinh trưởng tốt thì môi trường xung quanh cần đáp ứng các điều kiện cần và đủ như sau:

• Về thời tiết: Nhiệt độ trung bình hàng năm từ 20-25 độ C, lượng mưa từ >1500mm/năm tránh lụt úng trên 1 giờ, độ ẩm khoảng >80%.
• Về đất đai: Đất ẩm, tơi xốp, độ dày tầng đất trên 40cm, nhiều mùn. Cây dó bầu sinh trưởng không tốt trên các loại đất đá vôi, cát hoặc ngập úng.
• Một số bệnh thường gặp ảnh hưởng đến cây gió bầu nên chú ý: Lở ở cổ rễ, thối thân, cháy lá, phấn trắng, sâu ăn lá, sâu đục thân,… cách khắc phục là sử dụng các loại thuốc đặc trị để hạn chế tác nhân của sâu bệnh.

Địa điểm phân bố của cây gió bầu

Cây gió bầu phân bố chủ yếu ở khu vực rừng mưa của các nước Châu Á như Việt Nam, Lào, Indonesia, Thái Lan, Campuchia, Malaysia, bắc Ấn Độ, Borneo, Trung Quốc và New Guinea.

• Việt Nam được cho là có trữ lượng và chất lượng Trầm rất lớn.
• Ở nước ta, cây dó bầu phân bố tương đối nhiều trải dài từ Bắc vào Nam. Trong đó, Khánh Hòa được xem là xứ sở trầm hương.

Ở Việt Nam, cây dó bầu gồm có 3 loại phổ biến là Aquilaria crassna (dó núi), Aquilaria banaensae (Dó Bà Nà) và Aquilaria baillonii (Dó Baillon) phân bố tại các địa bàn như:

• Phía Bắc: Hoàng Liên Sơn, Vĩnh Phú, Hòa Bình, Hà Tây, Quảng Ninh, Bắc Hà, Cao Bằng, Lạng Sơn, Hà Bắc.
• Miền Trung: Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tỉnh, Quảng Bình, Quảng Trị, Thừa Thiên, Quảng Nam, Đà Nẵng, Quảng Ngãi, Bình Định, Phú yên, Khánh Hòa.
• Tây Nguyên: Gia Lai, Kontum, Đắk Lắk.
• Miền Nam: Bình Thuận, Lâm Đồng, Bình Phước, Đồng Nai, Tây Ninh, An Giang, Kiên Giang, Đảo Phú Quốc.

Đặc biệt thấy nhiều trên suốt chiều dài của dãy Trường Sơn, song do sự khai thác không kiểm soát, đến nay chỉ còn thấy cây gió dầu ở những vùng xa xôi, đầu nguồn rừng già. Nếu bạn thắc mắc cây gió bầu có trồng được ở miền bắc không thì câu trả lời chính là có. 

>> Có thể bạn chưa biết: Cây Trầm Hương sống ở đâu?

Cây gió bầu có tác dụng gì? Lợi ích kinh tế từ trầm hương

Làm tinh dầu trầm hương

Cây gió bầu sau khi tạo ra trầm thì toàn bộ thân, rễ, lá của cây dó bầu đều được sử dụng để chưng cất tinh dầu Trầm hương. Ngoài ra, với những cây gió tạo ra Trầm Hương thì giá trị của nó có thể lên đến hàng tỷ đồng.

>> Sự khác biệt về trầm hương kỳ nam bạn đã biết chưa? Rất nhiều người nhầm lẫn về 2 loại này

Làm sánh trầm

Một trong những lợi ích thường được khai thác từ Dó bầu chính là Sánh Trầm Hương, Sánh là lớp mỏng trên thân cây Dó có chứa trầm hương, thường được dùng để xông hoặc làm thành các sản phẩm sánh ghép trầm hương.

Thực trạng vỡ mộng về cây gió bầu

Các lợi ích mà cây gió bầu mang lại không thể phủ nhận, người dân vì tin lời đồn cây này sẽ tạo trầm hương hoặc kỳ nam, bán ra thị trường có giá rất cao nên vào những năm của thập niên 2000 cho đến nay nhà nhà đổ xô trồng trầm.

Cách tạo trầm trên cây dó bầu

Trầm hương thường được hình thành trên cây gió bầu có tuổi đời từ 10-15 năm trở lên. Trên lý thuyết cây dó bầu trồng khoảng chừng 7 – 8 năm tuổi sẽ được khoan lỗ, bơm chế phẩm sinh học đợi vài năm sau dó bầu tạo trầm.

Giá thu mua cây dó bầu

Với giá mua cây giống rơi vào khoảng từ 3000 VND đến khoảng 20.000 VND một cây, người trồng phải chăm sóc cây gió bầu tỉ mỉ với hy vọng 5 – 15 năm sau thu hoạch, mỗi gốc gió bầu chỉ cần bán ra với giá thu mua cây dó bầu khoảng 5 – 10 triệu đồng cũng có thể mang về bạc tỉ.

Tuy nhiên trên thực tế, nhiều nhà khi kích thuốc sinh học để tạo trầm trong cây nhưng không thành công nên coi như cây chẳng còn giá trị nữa. Người trồng trầm phải bán đi với giá rẻ, vì gỗ của cây xốp, không có lõi nên chẳng có giá trị sử dụng gì nữa, chỉ dùng làm củi đốt. Ngoài ra trong quá trình trồng còn gặp gió bão làm gãy ngã cây, sâu bệnh dẫn đến thiệt hại đáng kể.

>> Mời bạn xem thêm video phóng sự về cây gió bầu để hiểu rõ hơn về loại cây này:

Qua bài viết trên, Trầm Mộc Hương hy vọng đã cung cấp cho bạn những thông tin hữu ích về cây gió bầu. Đồng thời, cũng cho thấy rằng đây là một loại cây vô cùng quý giá mà tạo hóa đã ban tặng cho chúng ta. Vì thế, trước thực trạng khai thác cây dó bầu và lạm dụng nó để tạo ra Trầm Hương, chúng ta cần bảo vệ loại cây này.

Nguồn Thiên Mộc Hương.